وابستگی متقابل در روابط انرژی روسیه و اتحادیه اروپایی

به گزارش پایگاه خبری صدای دیپلماسی(idva) روسها به اروپا به مثابه مهمترین بازار فروش انرژی خود مـی نگرنـد و بـه هـیچ وجه نمی خواهند این بازار بزرگ و پر سود را از دست دهند. همچنین با توجه به اینکه روسیه مطمئن ترین و باثبات ترین منبع برای تامین انرژی اتحادیه اروپـا خواهـد بود برای توسعه میادین، گسترش استخراج و تـداوم صـدور انـرژی، نیازمنـد سرمایه گذاری های کلان اروپا در بسیاری از میادین خود می باشـند.

 روابط اتحادیه اروپا و روسیه در سایه وابستگی متقابل در حوزه انرژی گسترش یافته است و در آینده نیز این روابط با توجه به چشم انداز وابستگی بیشتر اتحادیه اروپا به انرژی های فسیلی افزایش خواهد یافت. با توجه به این که روسيه و اتحاديه اروپا در برابر ايالات متحده آمريكا و قدرت رو بـه رشـد چـين، ناگزير به بازتعريف موقعيت و منافع خود هستند. روسها به اروپا به مثابه مهمترين بازار فروش انرژي خود مـي نگرنـد و بـه هـيچ وجه نمي خواهند اين بازار بزرگ و پر سود را از دست دهند. همچنین با توجه به اینکه روسيه مطمئن ترين و باثبات ترين منبع براي تامين انرژي اتحاديه اروپـا خواهـد بود. روسها براي توسعه ميادين، گسترش استخراج و تـداوم صـدور انـرژي، نيازمنـد سرمايه گذاري هاي كلان در بسياري از ميادين خود مي باشـند. از ايـن رو در شـرايطي كـه از منابع مالي لازم براي اين امر بي بهره هستند، لذا به اروپايي ها به مثابه يك منبع مـالي بـراي مشاركت در طرحهاي خود مي نگرند. با توجه با این شرایط روابط روسیه و اتحادیه اروپا در هم تنیده است و حتی با وجود تنش های روسیه و کشورهای اروپایی این روابط کم نخواهد شد و در آینده نیز این روابط گسترش خواهد یافت.

 اگر چه در يك نماي كلي به نظر مي رسد كه روسيه و اتحاديه اروپـا برنامـه ويـژه اي براي همكاري راهبردي ندارند، اما واقعيت آن است كـه مـي تـوان از دو مفهـوم «وابـستگي متقابل» و «مشاركت راهبردي»  براي روابط دو طـرف در آينـده اسـتفاده نمـود.

بـر ايـن اساس علي رغم وجود نگرش ها و تحليل هاي مختلـف در خـصوص روابـط روسـيه و اتحاديـه اروپا، بايد در نظر داشت كه نياز روز افزون اروپا به انرژي، آينده مناسبات روسـيه و اتحاديـه اروپا را به يكديگر پيوند زده است. در واقع خطوط انتقال انـرژي روسـيه بـه اروپـا، همچـون شاهرگهاي حياتي در روابط دو طرف عمل مي كنند، زيرا از يك سو براي اقتـصاد در حـال رشد روسيه، دلار تزريق مي كنند و از سوي ديگر نيازهـاي اروپـا در خـصوص انـرژي را رفـع مي نمايند. مطابق با نياز روز افزون اروپا به انرژي، پيش بيني مي شود در آينده نه تنهـا از قـدرت اقتصادي و سياسي روسيه در اروپا كاسته نشود، بلكه بر آن افزوده نيز مي گردد. بخـصوص كه اتحاديه اروپا در آينده نزديك با مشكلات عظيمي در تامين انرژي مـصرفي خـود مواجـه خواهد شد ، به نحوي كه طي ۱۰ سال آينده تمام ذخاير نفت و گـاز ايـن اتحاديـه بـه پايـان مي رسد و كشورهاي اروپايي تا سال ۲۰۳۰ به وارد كننـده تمـام عيـار منـابع انـرژي مبـدل خواهند شد. از اين رو روسيه به عنوان يكي از مهم ترين تامين كنندگان انرژي اتحاديه اروپـا محسوب مي شود . به همين دلیل اتحاديه اروپا دريافته است كه نگاه منفي به روسيه از يك سو باعث توقـف ورود اروپا به بازارهاي خوب روسيه و سرمايه گذاري در بخش انرژي ايـن كـشور خواهـد شـد و از سوي ديگر موجبات محدوديت انتقال گاز روسيه به اروپا را فـراهم خواهـد آورد كـه بـدون شـك ضربه بزرگي بر تامين انرژي اروپا خواهد بود.

اروپـایی ها هم متوجـه شـده انـد كـه مشـاركت راهبردي با روسيه تنها در شرايطي امكانپذير خواهد بود كه اتحاديه اروپا تصور خـود نـسبت بـه روسها را تغير دهد و منافع هر دو طرف را در نظر گيرد. در اين بين نبايد نگاهي ساده بينانه و يكسويه به مـساله انـرژي در ر وابـط روسـيه و اتحاديه اروپا داشت، زيرا عليرغم آنكه در ظاهر به نظر مي رسد اتحاديه اروپا نيازمنـد انـرژي روسيه مي باشد و مسكو از هر گونه وابستگي به بروكسل مبرا است، با ايـن حـال بايـد توجـه داشت كه روسيه نيز در خصوص صدور گاز خود به اروپا با مشكلات عظيمي مواجه است. در واقع عليرغم آنكه توليد گاز طبيعي روسيه تا سال ۲۰۲۰ همچنان افزايش خواهد يافـت، بـا اين حال مشكلاتي در خصوص اين مساله بروز خواهد كرد كـه روس هـا را محتـاج كمـك و ياري اروپايي ها خواهد نمود.

 دليل اصلي اين پيش بيني را مي توان از يك سو در روابط سرد روسيه و آمريكا جـستجو نمـود كـه هر گونه سرمايه گذاري مستقيم آمريكايي ها در بخش انرژي روسيه را منتفي مـي سـازد و از سوي ديگر بايد بر اين نكته كـه طـي سـال هـاي گذشـته، اعـضاي اتحاديـه اروپـا بيـشترين سرمايه گذاريهاي خارجي را در روسيه انجام داده اند، تاكيد نمود . از اين رو روابط اقتصادي ميان روسيه و اتحاديه اروپا در حوزه انـرژي، بـه دلایل زيـر ادامـه خواهد يافت و ضمن ايجاد وابستگي متقابل، تا حد مشاركت راهبردي نيز پيش خواهد رفت:

1. یا وجود تلاشهاي صورت گرفته از سوي اتحاديه اروپا براي جانشيني انـرژي هـاي فسيلي با ساير انرژي ها، با اين حال نياز اروپا به انرژي فسيلي، به ويـژه گـاز طبيعـي رو، بـه فزوني است. در اين بين روسيه شريك اقتصادي بزرگ و يكي از كليدي ترين كـشورها بـراي عرضه انرژي به اتحاديه اروپا محسوب مي شود. لذا اروپـا در آينـده نيـز همچنـان بـه انـرژي روسيه وابسته خواهد بود و مي كوشد تا با توسعه همكاري هـاي تنگاتنـگ بـا روسـيه در زمينـه انرژي، روابط مثبت و پايداري را با اين كشور ايجاد كند.
2. روسيه مطمئن ترين و باثبات ترين منبع براي تامين انرژي اتحاديه اروپـا خواهـد بود. زيرا از يك سو تامين كنندگان سنتي انرژي اروپا در شمال آفريقا از توان افزايش صادرات انرژي برخوردار نيستند و از سوي ديگر واردات انرژي از كشورهاي خاورميانـه نيـز بـه سـبب بي ثباتي موجود در منطقه، عملاً غيرممكن است. در اين بين اتحاديه اروپا بخت صدور گاز از ايران را نيز به سبب همراهي با ايالات متحده آمريكا در تحريم ها از دسـت داده و خـود از را دومين منبع گازي جهان محروم كرده است.
3.  روسيه يكي از بزرگترين همسايگان اتحاديه اروپا و تنها قدرت مهم در قاره اروپـا محسوب مي شود به همين دلیل روندهاي حاكم بر تـصميم گيـري در اتحاديـه اروپـا نـشان مي دهد علي رغم عدم اعتمادي كه نسبت به روسيه وجود دارد، با اين حال اروپايي ها خواهان گسترش همكاري در ابعاد مختلف با روسيه مي باشند.
4. روسها به اروپا به مثابه مهمترين بازار فروش انرژي خود مـي نگرنـد و بـه هـيچ وجه نمي خواهند اين بازار بزرگ و پر سود را از دست بدهند.
5. روسها براي توسعه ميادين، گسترش استخراج و تـداوم صـدور انـرژي، نيازمنـد سرمايه گذاري هاي كلان در بسياري از ميادين خود مي باشـند. از ايـن رو در شـرايطي كـه از منابع مالي لازم براي اين امر بي بهره هستند، لذا به اروپايي ها به مثابه يك منبع مـالي بـراي مشاركت در طرح هاي خود مي نگرند.
6. روندهاي موجود در سياست خارجي روسيه نشان مي دهد كـه همـواره نزديكـي گسترده و همگرايي واقعي با اروپا از عنصر مهم سياسـت ايـن كـشور بـوده اسـت. ايـن امـر حكايت از تمايل روسيه براي ايجاد روابط گسترده تر و رسمي تر با اتحاديه اروپا دارد چرا كـه روسيه با توجه به اشتراكات مذهبي، زباني و فرهنگي با اروپـا، خـود را يـك كـشور اروپـايي مي نامد و مي كوشد كه نقش خود را به عنوان يك شريك استراتژيك، تحكيم بخشد.
7.  روسيه و اتحاديه اروپا در برابر ايالات متحده آمريكا و قدرت رو بـه رشـد چـين، ناگزير به بازتعريف موقعيت و منافع خود هستند و همين مـساله مـي توانـد آنهـا را بـيش از پيش به يكديگر نزديك نمايد.

​نیلوفر احدیان