دیپلماسی انرژی ابزار پیشبرد امنیت و منافع ملی
دیپلماسی انرژی ابزار پیشبرد امنیت و منافع ملی

دیگر دیپلماسی انرژی مجموعه ای از رفتارها و تعاملاتی است که یک کشور با جامعه جهانی برای پیشبرد حداقل دو هدف از آن استفاده می کند. این دو هدف یکی به حوزه انرژی و دیگری به حوزه امنیت ملی یا منافع ملی کشور باز می گردد.

به گزارش آژانس رویدادهای مهم نفت و انرژی ” نفت ما ” ، دیپلماسی انرژی، استفاده از ابزار دیپلماتیک جهت حضور در صحنه بین المللی و حفظ جایگاه خود در نظام بین الملل است. در واقع دیپلماسی انرژی، بکارگیری ابزارها و دانش سیاسی در مسائل مربوط به انرژی اعم از عرضه، تقاضا، تبدیل و … است. دیپلماسی انرژی حرکتی هدفمند، بلندمدت و دارای قوانین خاص خود بوده که در صدد ایجاد و حفظ امنیت انرژی کشور می باشد. برخورداری از یک چارچوب دیپلماتیک قوی و کارآمد برای هر کشور، می تواند زمینه موفقیت آن را در امر انرژی در فضای جهانی فراهم آورد.

دیپلماسی انرژی، به مجموعه رفتارها و تعاملاتی گفته می شود که یک کشور در حوزه انرژی حداقل به دو منظور در تعامل با کشورهای جهان آن را به کار می برد. به عبارت دیگر دیپلماسی انرژی مجموعه ای از رفتارها و تعاملاتی است که یک کشور با جامعه جهانی برای پیشبرد حداقل دو هدف از آن استفاده می کند. این دو هدف یکی به حوزه انرژی و دیگری به حوزه امنیت ملی یا منافع ملی کشور باز می گردد.

نفت از اوائل قرن بیستم همواره به عنوان یک کالای استراتژیک مطرح بوده است. در زمانی صرفاً انرژی برای تأمین سوخت مورد نیاز در جنگها اهمیت پیدا کرد و در دوران جنگ سرد، نفت عامل مهمی برای رشد کشورهای صنعتی تلقی می‌شد. در دوران پسا جنگ سرد نیز به دلیل تاثیر نفت بر رشد اقتصاد جهانی بر اهمیت آن افزوده شد. در آینده با توجه به افزایش نیاز به انرژی در صورتی که تعامل و تفاهم میان تولید کنندگان و مصرف کنندگان انرژی وجود نداشته باشد، این نگرانیها افزایش یافته و موضوع امنیت انرژی اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد.

تشکیل نهادها و سازمانهای بین المللی برای حفظ امنیت انرژی کشورها (به ویژه کشورهای غربی)، همچون آژانس بین المللی انرژی، اعمال فشار به کشورهای صاحب منابع زیرزمینی، تحریم های گسترده سیاسی- اقتصادی، راه اندازی جنگ با بهانه های گوناگون نظیر مبارزه با تروریسم، حضور نیروهای نظامی در منطقه خلیج فارس به منظور کنترل شاهراه انرژی دنیا و … تنها گوشه ای از اقداماتی است که توسط این کشورها انجام گرفته است، به گونه ای که تحلیلگران این جنگها را «جنگهای نفتی» نام‌گذاری کرده اند.

اگر دیپلماسی انرژی در راستای دیپلماسی اقتصادی دانسته شود، می توان گفت که دیپلماسی انرژی یکی از لایه های اصلی در روابط خارجی کشورهای با توسعه اقتصادی بالاست. در دیپلماسی اقتصادی کشورهای برخوردار از منابع عمده نفت و گاز و همچنین کشورهای مصرف کننده عمده انرژی، دیپلماسی انرژی از جایگاه ویژه و مهمی برخوردار است، چرا که بستر تعاملات و تبادلات بسیار اساسی را فراهم می کند. دیپلماسی انرژی با ایفای نقش میانجی در حل و فصل مناقشات دیرین و رفع سوء تفاهمات و در جنبه ایجابی با تعمیق پیوندها، مناسبات میان کشورها و تعاملات جهانی را بهبود می بخشد. دیپلماسی انرژی تعامل میان دو یا چند کشور است که به واسطه بخشهای مختلف انرژی اعم از یک یا چند مؤلفه از تجارت، خدمات، سرمایه گذاری، تکنولوژی و انتقال انرژی به صورت شبکه مرتبط به هم شده باشند. دیپلماسی انرژی علاوه بر بعد اقتصادی و تکنولوژی، ابعاد سیاسی و امنیت را هم مورد ملاحظه قرار می‌دهد. اساساً دیپلماسی زمینه کاهش تنشها را فراهم ساخته و از بروز برخوردهای مناقشه آمیز جلوگیری می کند و در دنیای امروز که انرژی بحث اول دنیا بوده و بسیاری از جنگها به این دلیل به وقوع می‌پیوندد می‌تواند پیام آور صلح نیز باشد.

به طور کلی انرژی در عمل می تواند به عنوان ابزار و استراتژی قدرت کشورها محسوب شود. به ویژه در کشورهای ثروتمند نحوه استفاده از انرژی می تواند یکی از مزیت های رقابتی و عوامل مهم در بهره گیریهای اقتصادی و تعیین جایگاه استراتژیک سیاسی باشد.

لینک کوتاه :